Konjuh plаninom, vjetаr šumi, bruji... Tаko kаže pjesmа o husinskim rudаrimа koju mnogi smаtrаju nаrodnom. Bolnа melodijа, još bolniji stih o trаgediji i smrti, združili su se u tugovаnku.
Mnogi misle dа je to čisto nаrodnа pjesmа ispjevаnа u Bosni, mnogi su je čаk vezivаli zа pobunu husinskih rudаrа iz 1920. godine. Istina je drugačija...
Ova tužna pjesma je posvećena pogibiji mladog proletera i husinskog rudara Peje Markovića.
Pejo Marković je rođen 7. jula 1920. godine u selu Lipnica kod Tuzle, u rudarskoj porodici. Osnovnu školu nije završio, jer je u osmoj godini ostao bez oca. Zbog nemaštine morao je da služi kod imućnijih seoskih porodica. Na radu je došao u dodir s revolucionarnom omladinom iz Husina. Uskoro je postao član SKOJ-a, a početkom 1941. godine i član Komunističke partije Jugoslavije.
Poslije okupacije Jugoslavije 1941, radio je na prikupljanju oružja i mobilizaciji rudara za odlazak u partizane. Avgusta 1941. godine bio je organizator odlaska cijele jedne čete rudara u partizane. Istakao se u prvoj i poznatoj akciji Ozrenskog partizanskog odreda u napadu na Doboj i Usoru; u ovoj akciji bila je dignuta u vazduh dugačka kompozicija puna neprijateljske avionske, topovske i puščane municije. Učestvovao je i u narednim borbama odreda na željezničkoj pruzi Tuzla–Doboj.
Kada je oktobra 1941. godine trebalo da dio Ozrenskog partizanskog odreda zajedno sa Birčanskim odredom učestvuje u napadu na Kladanj, Pejo se nalazio među sto boraca koji su se za 24 časa usiljenog marša probili kroz neprijateljsku teritoriju preko planine Konjuh i odmah stupili u borbu protiv domobrana. Pejo je u ovim borbama učestvovao kao komandir čete. Kada je Pejovu četu kod Lupoglave iznenada napala četnička kolona s leđa, on je pošao u juriš na njih. Neprijatelj je bio potisnut, ali je Pejo ostao teško ranjen. Iako je bilo malo izgleda da ostane živ, borci su ga uvili u ćebad i na nosilima kroz noć ponijeli nazad preko Konjuha.
Kada su stigli na vrh planine, primijetili su da je Pejo na putu izdahnuo. Sahranili su ga na samom vrhu planine. U koloni se zadesio i pjesnik Miloš Popović - Đurin, profesor iz Banja Luke, kojem je ova tragična scena bila inspiracija za nekada antologijske, a sad skoro zaboravljene stihove za koje je muziku komponovao Oskar Danon.
U prvi čаs pjesmа nije izgledаlа onаko kako je poznata. Bilа je krаćа.
Skoro godinu dana kasnije, u ljeto 1942. godine, tim putem je naišla Šesta istočnobosanska brigada u kojoj su se nalazili i Pejini drugovi iz Ozrenskog odreda. U znak sećanja na mrtvog druga, poboli su crvenu zastavu na mestu gde je sahranjen. To je inspirisalo autora pjesme Miloša Popovića Đurina, koji je prisustvovao i sahrani i podizanju zastave, da pjesmi doda još jednu strofi poznatu pesmu „Konjuh planinom“.
Ova tužna i sjetna pjesma relativno je često izvođena u vrijeme nekadašnje SFR Jugoslavije kao podsjetnik da je to zemlja, koju su stvarali proleteri i to krvlju.
Pjesma je bila i naslovna tema filma Konjuh Planinom iz 1966.godine, redatelja Fadila Hadžića i scenariste Meše Selimovića, za koju je muziku napisao Oskar Danon. Pjesmu su izvodili i mnogi sastavi i pjevači. Jedna od najpoznatijih izvedbi je ona od Nene Ivošević. Pjesmu je obradila je i izvodila i grupa Azra, Saša Lošić i Rade Šerbedžija i mnogi drugi.
Krajem '80-tih godina prošlog vijeka pjesmu je u rok-izvedbi objavila bosanska grupa Bolero.
Konjuh Planinom
Konjuh planinom,vjetar šumi, bruji.
Lišće pjeva žalovite pjesme.
Javori i jele, borovi i breze
Svijaju se jedno do drugoga.
Noć je crno svu zemlju zavila.
Konjuh stenje, ruši se kamenje.
Mrtvoga drugara, husinjskog rudara
Sahranjuje četa proletera.
Kiše jesenje po grobu su lile.
Bure snježne kosti mu raznjele.
Iz krvi rumene husinjskog rudara,
Crvena je šuma izlistala.
Konjuh planinom vjetar šumi, bruji.
Lišće pjeva žalovite pjesme.
A na vrh planine zastava se vije,
Crvena od krvi proletera.
Nema komentara:
Objavi komentar